technology and science in islam
Âdil Melike Turhān Hastanesi
Anadolu’nun günümüze eksiksiz ulaşan bu en eski hastanesi 625/1228 yılında Faḫreddīn Behrām Şāh’ın kızı ve Mengücek Beyliği’nden Aḥmed Şāh’ın refikası Âdil Melike Turhān tarafından inşa ettirilmiştir. Hastane, Divriği’de (Sivas’ın güney doğusu) Aḥmed Şāh tarafından inşa ettirilmiş olan camiin bitişiğinde inşa edilmiştir. Hastane kısmı 32 x 24 metrelik bir alana sahiptir; cami ile […]
0 Read MoreDuvar Kadranı
İstanbul Rasathanesi çerçevesinde Güneş’in ve gezegenlerin enlem çizgisine varış yüksekliklerini bulmak için meridyen yönüne doğru bir duvar kadranı (labina) inşa edilmiştir. Büyüklüğü aşağı yukarı 7 x 7 metredir.
0 Read Moreel-Kāşī’nin abaḳel-Menātik’ı (Ekvatoryum)
Büyük matematikçi ve astronom Ġıyāseddīn Cemşīd b. Maḥmūd el-Kāşī (ö. 832/1429), Arapça Nuzhet el-Ḥadāʾiḳ (819/1416) adlı kitabında, gezegenlerin gerçek yerlerini (boylam ve enlemlerini!) belirlemeye yarayan ṭabaḳel-menāṭiḳ adlı bir alet tarif etmiştir, bunun yanı sıra, gezegenlerin burçlar kuşağındaki yaklaşmalarını hesaplamaya yarayan levḥ el-ittiṣālāt adlı başka bir alet ile, Ay tutulmasını önceden hesaplamaya, paralaksların ve gezegenlerin enlemlerini bulmaya […]
0 Read MoreGül Suyu Damıtımı İçin Ez-Zehrāvī’nin Tarif Ettiği Düzenek
Endülüslü hekim Ebū el-Ḳāsım Ḫalef b. ʿAbbās ez-Zehrāvī (geç 4./10. yüzyıl) Kitāb et-Taṣrīfli-menʿAcizeʿan et-Taṣnīf isimli kitabının 28. makalesinin üçüncü bölümünde oldukça ayrıntılı bir biçimde gül suyu damıtımını işlemektedir. ez-Zehrāvī, gül suyu elde etme yönteminin birçokları tarafından bilindiğini söylemektedir.
0 Read MorePeregrinus’un İğne Pusulası
Petrus Peregrinus tarafından tarif edilen ikinci pusula bir manyetik iğneye sahiptir, bu iğne dikey bir eksenin ortasındaki küçük bir deliğe sokulmuştur, eksen, zemin ile yuvarlak kutunun cam kapağı arasında kendi yatağında döner.
0 Read MoreSıcak ve soğuk suyu nöbetleşe veren otomat
Mūsā b. Şākir’in 9. yüzyılın ikinci yarısında Bağdat’da matematikçi, astronom ve fizikçiler olarak faaliyette bulunan Muḥammed, Aḥmed ve el-Ḥasan isimli üç oğlu, mekanik düzenekler hakkındaki kitaplarında, su akışını iki farklı kaynaktan veya reservuardan sağlayan ve iki nakil hattının her birinden belirli fasılalarda dönüşümlü olarak sıcak veya soğuk su akacak, diğer nakil hattından aynı […]
0 Read More
Enlem Ölçüm Aleti
Arap-İslam kültür çevresinde görünüşe göre 5./11. yüzyılın ilk yarısında enlem ölçümü için iki kullanım şekli sunan ve bir deklinasyon çizelgesinden yardım almaksızın herhangi bir günde kullanılabilen bir alet geliştirildi. Coğrafi yer çizelgelerinin genişletilmesi ve mükemmelleştirilmesi bakımından önemli olan bu alet, matematiksel coğrafyanın temel eseri el-Bīrūnī’nin Taḥdīd Nihāyāt el-Emākin li-Taṣḥīḥ […]
0 Read More