islam
Âdil Melike Turhān Hastanesi
Anadolu’nun günümüze eksiksiz ulaşan bu en eski hastanesi 625/1228 yılında Faḫreddīn Behrām Şāh’ın kızı ve Mengücek Beyliği’nden Aḥmed Şāh’ın refikası Âdil Melike Turhān tarafından inşa ettirilmiştir. Hastane, Divriği’de (Sivas’ın güney doğusu) Aḥmed Şāh tarafından inşa ettirilmiş olan camiin bitişiğinde inşa edilmiştir. Hastane kısmı 32 x 24 metrelik bir alana sahiptir; cami ile […]
0 Read More
El-Hucendi’nin Usturlabı
Büyük astronom ve matematikçi Ebu Mahmud Hamid b. el-Hıdr el-Hucendi (4./10. yüzyılın 2.yarısı) tarafından 374/984 yılında imal edilmiş olan bu usturlap, bize ulaşan eski usturlapların en güzeli ve ilginci sayılabilir. Bunun yanı sıra, onun icat ettiği «kapsamlı alet»i (el-ale eş-şamile, bkz. s. 151) bilmekteyiz ve yine […]
0 Read More
Yükseklikleri ve Azimutları Ölçmeye Yarayan Alet
Bu alet, Tycho Brahe tarafından Parallaticum aliud, sive regulae tam altitudines quam azimutha expedientes olarak adlandırılmıştır. Hem yapısı hem de gördüğü işlev bakımından bu alet, Meraga Rasathanesi’nin ale zat el-ceyb ve-s-semt olarak adlandırılan aletine (bkz. Meraga aletleri no VIII) tekabül etmektedir. Tycho Brahe’nin yaptığı tek değişiklik şundan […]
0 Read More
Duvar Kadranı
Mü’eyyededin el-Urdi, Risale fi Keyfiyet el-Raşad ve ma Yuhtacu ila İlmihi (Yazma, İstanbul, III. Ahmet, 3329) adlı eserinde, yukarıda bahsedilen ve 1260 yılında Meraga Rasathanesi için imal edilen astronomik aletler arasında duvara sabitlenmiş kadran’ı (Lebine veya Rub) ilk sırada tanıtmıştır. Kadranı belirleyen dairenin merkezine bir açı cetveli (Alhidade) takılmıştır. […]
0 Read More
İstanbul Rasathanesi
Meraga Rasathanesi’nin kuruluşundan yaklaşık 300 yıl sonra, Avrupa’da astronomi biliminin beşyüzyıllık bir resepsiyon ve özümseme evresinin ardından yaratıcılık aşamasına eriştiği bir zamanda,İstanbul’da 983/1575-1576 yılları civarında bir rasathane kurulmasına karar verilmişti. Bu rasathanenin inşası çok büyük bir ihtimalle 988/1580 yılından önce tamamlanmıştı. Osmanlı Sultanı III. Murad’a bir […]
0 Read More